“Kijk, die rode auto”, roept ambassadeur Helm Verhees. “Ja, hoor. Een telefoon in de hand.” 

“Zie je?”, vraagt Operationeel Expert Team Verkeer Ton Jonkers. “Zo simpel is het.” 

Het is donderdag 25 mei 09.09 uur. 9 minuten en 36 seconden eerder is een geblindeerde touringcar vertrokken van het provinciehuis in Den Bosch. Helm Verhees (Deurne), David Sölez (Land van Cuijk), Frank van Raak (Alphen-Chaam) en Frank Berends (Rijkswaterstaat) zitten erin. De vier Brabantse verkeersambassadeurs mogen mee met de handhavingsactie Ogen op de Weg.  

Even daarvoor heeft Ton Jonkers al uitgelegd hoe de actie werkt. In de touringcar zitten vijf spotters. Zij zien precies wat er in vrachtwagencabines en personenauto’s gebeurt. Houdt een chauffeur een telefoon in de hand, dan noteren de spotters de kentekenplaat. Ze seinen de dertien onopvallende volgauto’s met politieagenten in. Een van hen zet de overtreder aan de kant en maakt een proces-verbaal op.  

Scheren achter het stuur 

“We hoeven niet iedere overtreder meer aan de kant te zetten”, legt de operationeel expert uit. “Dat moest vier jaar geleden nog wel. Nu mogen we ook vanuit de bus het kenteken van de overtreder noteren en een proces-verbaal naar de eigenaar sturen. Dat is voldoende voor ​​justitie. Ze weet dat we met het ‘vier ogenprincipe’ werken.” 

Jonkers doet al vier jaar mee met Ogen op de Weg. Hij zag de gekste dingen voorbijkomen: bestuurders die appen en bellen, maar ook die de krant lezen, eten, make-up aanbrengen en zich scheren. “Mensen zijn met van alles bezig behalve met autorijden. Het vasthouden van een telefoon beboeten we direct. Voor andere zaken ligt het genuanceerder. Als iemand een appel eet, krijgt-ie niet direct een boete. Laat de bestuurder gevaarlijk gedrag zien dan is het een ander verhaal.”  

Tweehonderd boetes 

Plots verlaten we de A2 en neemt de buschauffeur afrit 28. Hij stopt bij Carpoolplaats Oude Rijksweg Best. Twee volgauto’s parkeren naast de bus. We hebben amper 15 minuten gereden. “We wachten even totdat meer volgauto’s aansluiten. Bijna al onze mannen en vrouwen zijn proces-verbalen aan het schrijven”, legt Jonkers uit. “Ze stoppen overigens nooit op de vluchtstrook. Dat is veel te gevaarlijk met al die zwabberende auto’s en vrachtwagens. We zoeken carpoolplekken of tankstations op.” 

Gemiddeld levert een actiedag zo’n 125 à 200 boetes op, vervolgt Jonkers wanneer de chauffeur de bus weer heeft gestart. Zo’n twee derde is voor telefoongebruik. De rest is voor het te hard rijden, geen gordel dragen of bijvoorbeeld door rood rijden. “Hoe het zit met bezwaren? Die zijn er. Als we de overtredingen goed omschrijven, dan zijn ze geen probleem. Door alle veranderende regels is het wel zo dat de bezwaren ons steeds mankracht kosten. Dat is zonde.”   

 “Hoe kunnen wij als ambassadeurs helpen?”, vraagt Frank Berends.  

“Hier, links!”, buldert Jonkers plots door de bus. Om rustig te vervolgen: “Zet het bovenaan de agenda. In veel driehoeksoverleggen [het overleg tussen de burgemeester, de officier van justitie en de politie, red.] benoemen ze verkeersveiligheid vluchtig. Daar blijft het bij. Dat is niet genoeg. Het verkeer veroorzaakt meer slachtoffers in Nederland dan ieder ander misdrijf of grootschalig incident. En het aantal blijft maar stijgen.” 

“Ook moeten we het gedrag van bestuurders aanpassen. Vanmorgen nog: er reed een spiksplinternieuwe BMW IX3 op de A2. Alle snufjes zitten erin. Hoe kan het zijn dat iemand dan niet handsfree belt? Ik heb nog een ander verhaal. Vorig jaar hadden we een bestuurder die twee bekeuringen kreeg in een kwartier. Je zou zeggen dat de eerste keer al zeer doet. Maar nee… Het blijkt maar weer eens dat gedrag moeilijk is te beïnvloeden.” 

James Bond taferelen 

“Bijzonder hoe simpel de actie eigenlijk werkt”, zegt Sölez nadat de buschauffeur ons heeft afgezet bij het provinciehuis. “Ik had James Bond taferelen verwacht: camera’s die tegen de ruiten zijn geplakt en high end analyse software. Uiteindelijk is het simpel mensenwerk. Maar wel effectief.” 

Wat de vier ambassadeurs betreft mag de bus vaker rondrijden. Sölez: “Mensen moeten touringcars zien en denken: oei, dat zou de Ogen op de Weg actie kunnen zijn. Het beeld moet ontstaan dat de pakkans groot is.” 

Van Raak ziet een grote rol weggelegd voor het nieuwe Brabants Verkeersveiligheidsplan. “Dat wordt zo belangrijk. De crux zit in het gedrag van weggebruikers. Daar moeten we het meeste geld in steken.”  

“Inderdaad”, reageert Verhees. “We hebben zoveel plannen liggen. Laten we alsjeblieft aan de uitvoer werken.” Berends: “We hebben net gezien dat deze acties werken. Er moeten er meer van komen. En laten we er ook voor zorgen dat verkeersveiligheid hoog op de agenda van het driehoeksoverleg komt.”